środa, 23 maja 2012

Szkolnictwo niepubliczne



Główną funkcją szkolnictwa prywatnego w większości systemów edukacyjnych jest przede wszystkim równoważenie niedostatków w jakości procesów nauczania i wychowania w szkołach publicznych .

Szkolnictwo prywatne w Danii posiada odległe tradycje i odzwierciedla ugruntowane przeświadczenie , iż zagwarantowana rodzicom wolność wyboru edukacji i dróg kształcenia dla ich dzieci jest wyrazem sprawiedliwości społecznej. Ustawa z 1814 r. , wprowadzająca w Danii powszechny obowiązek szkolny , usankcjonowała również istnienie szkół prywatnych . W połowie XIX w. zaczęto tworzyć „szkoły wolne” - prywatne szkoły powszechne , funkcjonujące równolegle ze szkołami komunalnymi . Rozwojowi szkół prywatnych sprzyjała zmiana w 1849 r. obowiązku szkolnego na obowiązek nauki. System państwowego nadzoru wobec szkół prywatnych jest ograniczony do minimum i na ogół realizowany przez reprezentantów rodziców , a nie urzędników państwowych. Do specyfiki szkoły duńskiej należy praca ucznia . Kładzie się nacisk na samodzielność dziecka , nauczyciel zaś jest jedynie „drogowskazem” w pracy . Zachowanie uczniów cechuje zupełna swoboda i dobrowolność . Pracują na zasadzie „nie musisz pracować , jeśli nie chcesz” , a jednak uczniowie wiedzą , co mają robić , jak wykonywać ćwiczenia , w jaki sposób pracować . Stres w szkole duńskiej jest czymś zupełnie obcym i niedopuszczalnym.

Współczesne szkolnictwo szwedzkie może być uznawane obecnie za jeden z ważniejszych wzorców rozwiązań demokratycznych w oświacie . Obowiązek szkolny wprowadzono w tym kraju już w 1842 r. Około 1959 r. rozpoczął się etap gruntownej przebudowy organizacyjnej szkolnictwa , zmierzającej do upowszechnienia i modernizacji kształcenia i jego zdecydowanej demokratyzacji . Dzięki temu Szwecja ma obecnie 9-letnie szkoły powszechne , zintegrowany system szkół II stopnia oraz szeroko rozwinięte studia wyższe i formy kształcenia dorosłych. Zasięg szkolnictwa prywatnego w Szwecji jest bardzo mały . Na poziomie szkolnictwa obowiązkowego nie przekracza 0,1% , podobnie jak w specjalistycznym szkolnictwie technicznym . Na poziomie średnim około 20% szkół zawodowych to szkoły prywatne , w których kształci się około 12% uczniów . Ogółem szkoły prywatne obejmują około 1% populacji. Kształcenie w szkołach szwedzkich , zwłaszcza w szkołach podstawowych , jest organizowane zgodnie z zasadą jednolitości , co oznacza , że plany nauczania i programy są takie same w całym kraju , także w szkołach prywatnych , które muszą respektować ogólnie przyjęte założenia Cele szkół podstawowych są ustalane przez Parlament . Wyrażone są one już w pierwszym paragrafie ustawy edukacyjnej : „Celem edukacji narodowej młodego pokolenia jest dostarczenie im wiedzy , rozwinięcie ich zdolności i - we współdziałaniu z rodzinami - stymulowanie rozwoju ich osobowości , uzdolnień i odpowiedzialności jako członków społeczeństwa”. Charakterystyczną cechą współczesnego systemu szkolnego w Szwecji jest to , że szkoła ponosi wszechstronną odpowiedzialność za każdego ucznia . Oznacza to nie tylko szczególne wyeksponowanie funkcji opiekuńczych szkół , ale także konieczność zapewnienia indywidualizacji kształcenia na wszystkich poziomach szkolnictwa . Konsekwencją takiego charakteru systemu szkolnego jest to , że szkoła musi zwracać dużą uwagę na rozwój uczniów odbiegających od normy - wybitnie uzdolnionych lub słabo usposobionych do nauki . Specjalną troską otacza się dzieci z mniejszości narodowych.Typową cechą szwedzkich szkół jest ich uspołecznienie . Treść pracy szkoły , jej metody są projektowane jako droga do kształtowania postaw prospołecznych i obywatelskich . Uczniowie uczestniczą w podejmowaniu ważniejszych decyzji w szkole . Nauczyciele włączają ich także do planowania działań codziennych.

W Norwegii funkcjonowanie szkół prywatnych reguluje ustawa z 1970 r. oraz przepisy Ministerstwa Edukacji i Wyznań z 1977 r. Proces edukacyjny w Norwegii obejmuje dzieci już od pierwszego roku życia , ponieważ od tego momentu do lat sześciu norweskie maluchy mogą uczęszczać do przedszkola . Kolejne 10 lat dzieci spędzają w szkole podstawowej , zaś szkoła średnia trwa od 3 do 5 lat. Sektor szkół prywatnych , niepublicznych , jest bardzo mały . Uczęszcza do nich tylko około 2% dzieci (1,5% dzieci na poziomie klas I-X i 4% w klasach wyższych szkoły średniej) . Ponad połowa z nich kształci się w szkołach prywatnych nie mających odpowiednika w systemie szkół państwowych . Szkoły prywatne nie są traktowane jak konkurencja , lecz uzupełnienie szkół państwowych . Korzystają z nich uczniowie o odmiennych poglądach religijnych czy odmiennej filozofii życia . Zainteresowanie nimi budzi też - w przypadku oświaty alternatywnej - inny sposób obchodzenia się z młodzieżą . Szkoły „zatwierdzone” przez władze oświatowe korzystają z finansowego wsparcia państwa. Podstawową zasadą oświaty jest zasada indukcyjności , a więc dochodzenia do wiedzy poprzez albo na podstawie doświadczenia . Mówi się też o dualistycznym charakterze szkoły norweskiej , w której podstawą jest nieustanne łączenie teorii z praktyką. Programy nauczania w szkołach norweskich są bardzo lakoniczne i nie zawierają więcej niż kilka stron formatu A-5 . Ich autorzy zakładają przede wszystkim bardzo duża aktywność oraz inwencję bezpośrednich realizatorów procesu edukacyjnego , czyli nauczycieli.
                               
W Finlandii rozmiary sektora szkół prywatnych są bardzo skromne . Szkolnictwo prywatne skupia obecnie zaledwie 2% ogółu uczniów . Odegrało jednak szczególną rolę . Wielowiekowa zależność polityczna Finlandii od Królestwa Szwecji sprawiła , że dopiero w 1858 r. otwarto pierwszą państwową szkołę z językiem wykładowym fińskim . Dlatego też pragnąc zachować tożsamość narodową fińską , większość lingwistyczna , gdy tylko powstały ku temu warunki , zaczęła zakładać szkoły prywatne z językiem wykładowym fińskim .Zasięg szkolnictwa prywatnego w Finlandii jest następujący : do szkół prywatnych , zwanych szkołami rozszerzonymi (6 klas szkoły podstawowej i 3 klasy I cyklu szkoły średniej) uczęszcza około 1,5% uczniów , zaś w prywatnych szkołach średnich II cyklu kształci się niecałe 6% uczniów . Najwięcej szkół prywatnych występuje w szkolnictwie zawodowym - około 25% . Znaczną rolę odgrywają też prywatne instytucje edukacyjne dla dorosłych. W Islandii szkolnictwo prywatne zajmuje marginalną pozycję . Funkcjonuje tam kilka prywatnych szkól podstawowych i szkół średnich I stopnia , administrowanych przez katolików i adwentystów . Pewna liczba szkół handlowych , szkół teatralnych itp. jest zarządzana przez osoby lub organizmy prywatne . Korzystają one z subwencji państwa.

Aktualny stopień prywatyzacji szkolnictwa w poszczególnych krajach jest przede wszystkim rezultatem wielorakich uwarunkowań historycznych , obejmujących sferę polityki , ideologii i stosunków społecznych
Jak widać w Skandynawii stawia się na samodzielność i uspołecznienie, a nauczycielom pozostawia się dużą swobodę.

3 komentarze:

  1. właśnie tego mi w Polsce brakuje. tej swobody nauczycieli. szkoda, że tak rzadko mamy możliwość wykazania się i prowadzenia zajęć w inny sposób. nie mówię tu o całkowitej samowolce, ale o pewnych innowacjach.

    pozdrawiamy!

    OdpowiedzUsuń
  2. Zdecydowanie zbyt dużą uwagę przywiązuje się do programu. Nie pozostawia się w ogóle pola do popisu nauczycielom, stąd ten brak kreatywności i inicjatywy wśród uczniów.
    Pozostaje nam tylko nadzieja, że wreszcie ktoś kompetentny obejmie stanowisko ministra edukacji.

    Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń